Kopenhagen će danas biti domaćin samita Evropske političke zajednice, na kojem učestvuju i predstavnici Bosne i Hercegovine. Pokrenuta prije tri godine, u jeku rata u Ukrajini, ova platforma okuplja više od četrdeset lidera, članica Evropske unije (EU) i zemalja izvan Evropske unije. Šta je do sada postigla Evropska politička zajednica? Da li predstavlja most ka članstvu ili novu čekaonicu za EU?
U Pragu 2022. godine Evropska politička zajednica nastaje kao odgovor na rat u Ukrajini. Na inicijativu francuskog predsjednika Emanuela Makrona, cilj je bio pokazati jedinstvo i zadržati bliske odnose sa zemljama izvan Evropske unije. Tri godine kasnije Evropska politička zajednica je postala redovno mjesto okupljanja lidera – od Islanda do Azerbejdžana.
LUK VAN MIDELAR, Brisеlski institut za geopolitiku
“Novi format je dokazao svoju vrijednost i sada je zaista dio diplomatskog pejzaža Evrope i razgovora o ratu u Ukrajini, ali ne samo o tome. Interes se vidi jer svaki put, dva puta godišnje, prisustvuje više od 40 predsjednika i premijera iz cijele Evrope”.
Na neformalnim samitima nema zajedničkih odluka, deklaracija, ni stalne birokratije, ali ima prostora za tihu diplomatiju, u pokušaju rješavanja sporova na kontinentu.
BOJANA ZORIĆ, Evropski institut za bezbjednosne studije
“Teme koje su bile na agendi svo to vrijeme, dakle to je ruska agresija na Ukrajinu, situacija u Gazi, međunarodna trgovina, gospodarska suradnja, ali i multilateralizam, oni ostaju jednako aktualni i danas. Evropska politička zajednica pruža određeni kontinuitet, stalnu platformu na kojoj se ta pitanja raspravljaju i na kojoj Evropska unija, često u ulozi vođe, može koordinirati pozicije i sazivati sastanke na marginama”.
Analitičari ističu da je za zemlje izvan EU to prilika da sa evropskim liderima razgovaraju kao ravnopravni, a ne samo kao kandidati koji čekaju ocjenu napretka.
LUK VAN MIDELAR, Brisеlski institut za geopolitiku
“Zemlje kandidati cijene Evropsku političku zajednicu jer se u okviru nje lideri zaista sastaju kao ravnopravni. Svi oni predstavljaju svoju suverenu državu. Za zemlje kandidate to znači da se ne tretiraju kao učenici koji moraju da urade domaći zadatak ili još imaju neke reforme koje treba sprovesti”.
Od početka Evropsku političku zajednicu prate sumnje da je zamjena za proširenje – zgodan okvir za članice koje su skeptične prema širenju i za kandidate koji sporo sprovode reforme. Evropski lideri tvrde da Zajednica ne zamjenjuje proces proširenja. Ali, u realnosti nije ga ni ubrzala.
OLIVER REPKE, Evropski ekonomsko-socijalni komitet
“Ideja je dobra – dokle god nije zamjena za proširenje. Evropska politička zajednica ne može da bude izgovor ili alibi za nečinjenje na tom polju već treba da pomogne i doprinese procesu proširenja”.
Simbolično, sedmi samit vraća lidere u Kopenhagen – upravo na mjesto gdje su 1993. uspostavljeni kriterijumi za proširenje. Tri decenije kasnije, Evropa se ponovo okuplja – u širem sastavu, ali još uvijek neodlučna koliko daleko i brzo želi da se širi.
Tekst i prilog proizvedeni su uz podršku programs Innovation. Media. Minds.: EU podrška javnom novinarstvu na Zapadnom Balkanu kojeg sprovodi Goethe-Institut u ime Evropske komisije, u saradnji sa DW Akademijom. Sadržaj ovog teksta isključiva je odgovornost autora i ne odražava nužno stavove Evropske unije.
