Godišnjica rođenja Meše Selimovića

Na današnji dan 1910. godine rođen je naš veliki književnik Mehmed Meša Selimović, pisac romana “Derviš i smrt”, jednog od najvećih romana domaće i svjetske književnosti. Selimović je rođen u Tuzli, bio je partizan u Drugom svjetskom ratu.
Od 1947. godine živi u Sarajevu i radi kao profesor Više pedagoške škole, docent Filozofskog fakulteta, umjetnički direktor Bosna Filma, direktor drame Narodnog pozorišta, glavni urednik Izdavačkog preduzeća Svjetlost. 1971. godine penzioniran je i seli u Beograd.

Dobitnik je brojnih nagrada, od kojih su najznačajnije Dvadesetsedmojulska nagrada SR BiH, Nagrada AVNOJ-a, NIN-ova nagrada, “Goranova nagrada” i “Njegoševa nagrada”.

Njegovo životno djelo je stilski besprijekoran roman “Derviš i smrt”, u koji je utkao tragediju rođenog brata koji je stradao nakon rata zbog banalnog povoda, mada je bio prvoborac.

Derviš i Smrt
Prvi roman, “Derviš i smrt”, pisan živim stilom u kojemu se miješaju samoposmatranje (introspekcija), mudri zaključci o životu i ljudska drama derviškog šejha Nurudina, ostvarenje je univerzalne vrijednosti koje je privuklo pažnju inostrane čitalačke publike, dijelom i zbog upravo magnetičnog spoja egzistencijalne drame i opojne rezignacije kojim zrači islamsko-orijentalno okruženje.

Roman nije realistički prikaz derviša ili sufizma, islamskog misticizma, jer Nurudinove dileme postaju besmislene ako ih posmatramo u kontekstu čvrsto ukorijenjene religijske svijesti. Međutim,, to nije kritika vrijednosti djela koje i nije imalo namjeru dokumentarno i vjerno prikazati mistične zanose ili sufijski pogled na svijet, nego je bilo uspješno u prikazivanju opće ljudske dileme i muke postavljanja u bosansko-islamski kontekst i određivanja univerzalnog u lokalnom.

Tvrđava
Sljedeći veliki roman, “Tvrđava”, prikaz je Sarajeva nakon Hoćinske bitke (koju je opjevao Gundulić u “Osmanu”), i odlikuje se širom paletom likova i većim brojem lirskih prelaza od “Derviša”, čvrsto usredotočenog na nezaboravni Nurudinov lik. Oba su djela bogata prigušenom emocionalnošću, sumračnim iskazima o ljudskoj sudbini, atmosferom koju je teško jednostavno opisati i koja se kreċe od smirenosti u prihvaćanju sudbine do bunta protiv neljudskih okolnosti, te referencama na historijski usud Bošnjaka (to se odnosi posebno na “Tvrđavu”). Glavni Selimovićevi romani velika su djela zrelog književnog stvaraoca koji je harmonično spojio modernistički diskurs, narativne tradicije “pripovjedačke Bosne” i orijentalno-islamski senzibilitet.

BHRT